Gruitbier

In de Middeleeuwen werd bier vaak gebrouwen met een kruidenmengsel genaamd gruit. Dit kruidenmengsel zorgt voor zeer sterke kruidige bieren. Tegenwoordig worden er niet veel bieren van gruit gebrouwen, maar voor bierliefhebbers blijft het een interessant biertje om een keer te proberen. Meer weten over de geschiedenis en de smaak van gruit? Ontdek het in onze blog over gruitbier!

De geschiedenis van gruitbier en het gruitrecht

Gruitbier kent een rijke historie die teruggaat tot de middeleeuwen. Tussen het jaar 1000 en het midden van de 14e eeuw was het gebruikelijk om bier te brouwen met gruit, een kruidenmengsel dat het bier zijn karakteristieke smaak gaf. Brouwers waren destijds verplicht hun gruit af te nemen bij een vorstelijk gruithuis. Dit systeem stond bekend als het gruitrecht — een soort middeleeuwse accijns op bier.

Rond de 14e eeuw kwam hop in opmars. Hop had als voordeel dat het bier langer houdbaar bleef. Dat zorgde ervoor dat het gebruik van gruit langzaam maar zeker verdween.Toch leeft de traditie van gruit bier nog altijd voort bij enkele ambachtelijke brouwers.

Wat zijn de ingrediënten van gruitbier?

Gruit heeft geen vast recept, maar is een kruidenmengsel dat per regio en tijdsperiode varieert. Toch zijn er een aantal kruiden die vaak terugkomen:

• Gagel: geeft een harsachtige, kruidige geur
• Duizendblad: voor een licht bittere toets
• Rozemarijn en salie: voor een aardse, verwarmende smaak
• Laurierbessen of jeneverbes: voegen een pittige kick toe

Soms werd er alsnog hop aan de drank toegevoegd, maar in klassieke recepten ontbreekt dat volledig. Gruitbier kan daardoor compleet anders smaken dan de meeste bieren die je kent.

Gruit als geneeskrachtig kruidenbier

In de tijd dat gruitbier voor het eerst werd gedronken, was schoon drinkwater zeldzaam. Bier werd daardoor als een veilig alternatief gezien. Daarnaast had gruitbier een reputatie: het zou namelijk geneeskrachtig zijn. De gebruikte kruiden stonden bekend om hun medicinale werking. Denk aan gagel als antiseptisch middel of salie als natuurlijk antibioticum.

Mensen geloofden dat gruitbier hielp tegen allerlei kwaaltjes, van verkoudheid tot spijsverteringsproblemen. Of dat echt zo was? Dat laten we in het midden. Maar het idee dat je met elk slokje ook een beetje kruidenkracht binnenkreeg, maakte het wel extra interessant.

Het hedendaagse gruitbier

Vandaag de dag zie je gruitbier haast nergens op de kaart staan . Het wordt nog maar door een handvol brouwerijen gebrouwen, vaak als eerbetoon aan oude tradities. Een mooi voorbeeld is Jopen Koyt – een Nederlands gruitbier dat volgens de traditie zonder hop wordt gebrouwen. Ook enkele buitenlandse brouwerijen experimenteren met gruit, vaak onder namen als herbal ale of medieval ale.

Toch zijn er ook bieren die qua smaak verrassend veel weg hebben van gruit bier. Bij Beerdome vind je bijvoorbeeld een uitgebreid assortiment aan saisons en ales met kruidige, aardse of wilde gistingstonen. 

Met welk eten combineer je gruitbier?

Gruitbier heeft een uitgesproken, kruidige smaak. Daardoor combineert het niet met alles, maar als je het goed aanpakt, kan het verrassend goed uitpakken. Hier wat tips:

• Wildgerechten: denk aan hert, eend of wild zwijn. De kruidigheid van het bier sluit mooi aan bij de volle smaken van het vlees.
• Paddenstoelen en herfstgerechten: bijvoorbeeld een risotto met eekhoorntjesbrood of een stoofpot met linzen en wortel.
• Sterke kazen: blauwe kaas, oude geitenkaas of zelfs een pittige brie doen het goed met gruitbier.
• Specerijenrijke gerechten: gerechten met kaneel, kruidnagel of nootmuskaat combineren mooi met de aardse tonen van gruit.

Laat je niet afschrikken door het onbekende: met een beetje lef ontdek je verrassend lekkere combinaties.

Gruitbier, een vergeten biertje

Gruitbier is misschien niet het eerste biertje waar je aan denkt, maar juist daarom is het zo bijzonder. Het biedt een kijkje in de biergeschiedenis én een smaakervaring die je nergens anders tegenkomt. Gruit bier is kruidig, krachtig en een tikkeltje mysterieus. Perfect voor de avontuurlijke bierdrinker!